De ontwikkeling van kunst en cultuur
De waardering voor de verschillende culturen is in Suriname de laatste jaren steeds verder toegenomen. Dit komt onder meer door meer kennisoverdracht en activiteiten die de diverse culturen onder de aandacht brengen. Dat is niet altijd zo geweest. Lange tijd was er weinig bekend over elkaars cultuur, mede omdat er weinig werd gedeeld. De kolonisator hield deze verdeeldheid in stand. Bovendien werd cultuur niet altijd gewaardeerd; zo werd die van Afro-Surinamers als minderwaardig beschouwd.
Ontwikkeling
In aanloop naar de onafhankelijkheid droegen uiteenlopende culturele ontwikkelingen, zowel in Suriname als daarbuiten, bij aan het streven naar zelfstandigheid. Een belangrijk voorbeeld is de opkomst van de organisatie ‘Wie Eegie Sanie’, die in Nederland waardering voor het eigene stimuleerde. Dit initiatief waaide over naar Suriname en motiveerde de samenleving zich in te zetten voor onafhankelijkheid.
Na 1975 begonnen verschillende organisaties zich in te zetten om hun eigen cultuur en achtergronden beter zichtbaar te maken. Ook het aantal evenementen nam toe, zoals theater- en muziekopvoeringen. Door het instellen van nationale feestdagen kwamen verschillende culturen beter in beeld, wat ook de kennisoverdracht bevorderde.
Met de oprichting van galerieën als Egi Du en Readytex Art Gallery ontwikkelde de beeldende kunst in Suriname zich in rap tempo. Vooral de Surinaamse kunst kreeg hierdoor internationale bekendheid. Op filmgebied gaven de Surinaamse Filmacademie van Pim de la Parra en Borger Breeveld de aanzet om het filmvak beter te analyseren en makers te stimuleren tot eigen producties. Daardoor begonnen steeds meer groepen films te maken, wat leidde tot een toename van het aantal filmproducties.
Schrijversgroep ’77 zet zich sinds haar oprichting in voor de zichtbaarheid van de Surinaamse literatuur. De groep organiseert talloze activiteiten georganiseerd, vaak samen met lokale en buitenlandse partners. Elke tweede woensdag van de maand organiseert de groep een thema-avond in Tori Oso. Tijdens de COVID-19-pandemie lag dit tijdelijk stil, maar inmiddels is het weer hervat. De Surinaamse literatuur kreeg een sterke impuls door het boek Hoe duur was de suiker? van Cynthia McLeod. Het werd al gauw een bestseller en verwierf later internationale bekendheid. McLeod schreef het terwijl ze in Suriname woonde.
Met de oprichting van de Suriname Chefs Association werd een team gevormd dat Suriname vertegenwoordigt bij kookwedstrijden in Miami. Daarnaast werden activiteiten georganiseerd, zoals de ‘Moksi Alesi Strey’, om de Surinaamse culinaire wereld van Suriname verder in het voetlicht te brengen.
De podiumkunsten kregen meer diepgang door initiatieven als OnStage en ArtLab, die lessen verzorgen, stukken schrijven en theaterproducties op de plank brengen. Zij werken bovendien samen met andere partijen om deze kunstvorm verder te ontwikkelen. Ook groepen als A Sa Go en Wan Denki mogen niet onvermeld blijven; in hun hoogtijdagen speelden ze wekenlang voor uitverkochte zalen.
Dans kreeg dankzij instellingen als Marlene’s Dansschool en het werk van Charlotte Spranger een stevigere basis. Belangrijk is dat hun leerlingen het werk voortzetten en zo bijdragen aan de continuïteit.
Het componistenfestival SuriPop is niet meer weg te denken uit de Surinaamse cultuur. Na elke editie levert het steevast een nieuwe klassieker op.
Kindermuseum Villa Zapakara brengt verschillende culturen en landen dichter bij Surinaamse kinderen die niet altijd de kans hebben om die zelf te ervaren. De laatste jaren richt het museum zich ook op de culturen binnen Suriname zelf, waarover nog veel onbekend is.
Uitdagingen
Tegelijkertijd blijven er uitdagingen, zoals het gebrek aan financiële middelen en capaciteit om de culturele sector structureel te versterken. Omdat er nog altijd geen nationaal cultuurfonds bestaat, missen veel organisaties de middelen om hun activiteiten duurzaam voort te zetten. Culturele organisaties staan ook voor de uitdaging om informatie, artefacten en materiaal te bewaren, zodat die niet verloren gaan. Daarom is het belangrijk om een kennisbank te ontwikkelen waarin cultuur wordt vastgelegd en beschikbaar blijft voor de samenleving, met het oog op educatie en onderzoek.
Kansen
Samenwerkingen met Nederlandse partners, die wel toegang hebben tot fondsen, maken het makkelijker om culturele activiteiten in Suriname uit te breiden. Ook internationaal groeit de waardering voor Surinaamse cultuur, mede dankzij de inzet van onder anderen Marcel Pinas op het gebied van beeldende kunst.
Op filmgebied ontwikkelt Suriname zich eveneens snel. Dankzij de inzet van The Back Lot zijn er via het Nederlandse Filmfonds documentaires geproduceerd in het kader van 50 jaar onafhankelijkheid.
Toekomst
In het kader van vijftig jaar onafhankelijkheid is het belangrijk stil te staan bij wat cultuur concreet heeft bijgedragen aan de nationale ontwikkeling, en hoe deze ook voor de toekomst gewaarborgd kan blijven. Het directoraat Cultuur gaf hiertoe al een aanzet, onder andere door het registreren van organisaties die zich met cultuur bezighouden en het materiële en immateriële erfgoed van Suriname in kaart brengen.
De kunst- en cultuursector moet de komende jaren serieuzer worden aangepakt. Dit kan door een goed cultuurbeleid te ontwikkelen en, als dat er al is, het ook daadwerkelijk uit te voeren. Eigenlijk zou een apart ministerie van Cultuur op zijn plaats zijn om de sector structureel en professioneel te beheren. Ook vraagt dit gedegen onderzoek, het vastleggen van informatie en het delen van kennis over de verschillende culturen en achtergronden van de groepen binnen Suriname.
Het opzetten van een cultuurfonds is cruciaal om organisaties structureel financiële ondersteuning te bieden voor hun activiteiten. Ook het delen van informatie over elkaars cultuur blijft een absolute noodzaak. Waar kan het geld vandaan komen? Van het bedrijfsleven, waarvan alle geledingen kunnen bijdragen, juist omdat ook zij profiteren van een goed ontwikkelde kunst- en cultuursector.
Eveneens is het van belang om kunst en cultuur op school een betere plek te geven. Dit kan door meer informatie te bieden en jongeren te stimuleren om actief te worden in de sector. Tegenwoordig valt er goed te verdienen in kunst en cultuur. Het is hoog tijd dat Suriname deze sector eindelijk structureel ontwikkelt, want te lang is zij slechts als een leuke nevenactiviteit beschouwd.
Gebeurtenissen
Oprichting Gallery Eygi Du
De galerie werd opgericht door Carla Tuinfort, met kunst van eigentijdse Surinaamse en ook Antilliaanse kunstenaars. De leidraad hierin is dat kunst van eigen mensen het bewustzijn van de eigen bevolking versterkt.
Eerste editie Suripop
De eerste editie vond op 25 november 1982 plaats, in Theater Thalia in Paramaribo. Het festival wordt georganiseerd door de “Stichting ter Bevordering van Kunst en Kultuur in Suriname”.
Vaststelling officiële spelling van het Sranan
Sinds 1986 bestaat er een officieel afgekondigde spelling van de taal, vastgesteld door de overheid: Resolutie van 15 juli 1986 No. 4501, inzake vaststelling officiële spelling voor het Sranantongo. Desondanks wordt deze spelling niet door iedereen gebruikt, omdat de taal en spelling niet wordt onderwezen; hierdoor is er een grote variatie in de spelling.
Oprichting Readytex Art Gallery
De kunstgalerie Readytex Art Gallery werd op 8 februari 1993 opgericht op de bovenverdieping van het warenhuis Readytex aan de Maagdenstraat. Aan de kunstgalerie zelf is een atelier verbonden, waarin kunst voortgebracht wordt als houtsnijwerk, keramiek, schilderijen, collages, pangi’s, juwelen en handwerk uit gemengde technieken.
Eerste editie van de Backlot festival
The Back Lot organiseert vanaf 2002 filmfestivals om de belangstelling voor films en filmmakers te stimuleren. In december een documentaire festival met producties uit het aanbod van het IDFA, het Internationaal Documentary Festival Amsterdam. En in de eerste helft van het jaar een speelfilmfestival.
Oprichting Suriname Filmacademie
Eind 2005 begon Pim de la Parra met Ann Hermelijn en Borger Breeveld de Suriname Filmacademie, SFA. Er bleek veel belangstelling voor te zijn. De SFA had al vrij snel zestig cursisten. De cursus was verdeeld in vijf vakken: ‘Elementaire cinematografie’, ‘Acteren voor de camera’, ‘Scenario schrijven’, ‘Belichting’ en ‘Regisseren is produceren’.
Kunstevenement Paramaribo Span
Paramaribo SPAN is een gesprek over hedendaagse kunst en beeldcultuur in Suriname, over de kunstpraktijk op een bepaalde locatie op een bepaald moment. Het project heeft drie afzonderlijke, maar onderling verbonden platforms: een tentoonstelling, die in februari 2010 in Paramaribo wordt geopend; een boek dat in drie edities verschijnt (Nederlands, Engels, Portugees); en een blog.
Switi Rauw Streetfest 2013
Switi Rauw Streetfest was een kunstinitiatief van circa 2012 tot 2015 met muurschilderingen in Paramaribo. Met het project werd toegewerkt naar Carifesta dat in 2013 in Suriname werd gehouden. In het eerste jaar werden de muurschilderingen gemaakt door vier kunstenaars. In 2013 namen dertien kunstenaars deel.
Eerste editie Nyun Sten Festival
Stichting Art Laboratorium Suriname (ArtLab.sr) en Rightaboutnow Inc. presenteren op vrijdag 25, zaterdag 26 en zondag 27 maart de eerste editie van het Nyun Sten Festival in On Stage Performing Arts aan de Mgr. Wulfinghstraat in Paramaribo. Veertien deelnemers zijn twee maanden lang begeleid in het schrijven van een theaterscript.
Eerste online-editie van de Nationale Kunstbeurs.
Eerste online-editie van de Nationale Kunstbeurs.